07.analiza_wiersza_Leopolda_Staffa

Analiza wiersza Leopolda Staffa

• wiersz oddzialuje na czytelnika nie tylko warstwa tresciowa ale glownie muzyczna
• muzycznosc wiersza zostala osiagnieta dzieki:
  • technice sylabotonicznej (stala liczba sylab w wersie i stale miejsce sylab akcentowanych)
  • dzieki wprowadzeniu powtorzen i wyrazow dzwiekonasladowczych
  • obrazy poetyckie w wierszu buduja nastroj melanholijny i potwierdzaja zabieg psychizacji krajobrazu
  • wybrany obraz poetycki ukazuje wedrowke Mar do grobow, towarzyszy im nastroj smutku i rozpaczy

Sny o potedze. Symboliczna wymowa postaci kowala wyjkowajacego serce w wierszu leopolda staffa

Zadanie

Teresa Walas opisuje dekadencki światopogląd, który kształtował się w okresie przełomu XIX i XX wieku. Jego głównymi tematami były: poczucie schyłku, kryzysu, choroby i upadku cywilizacji, a także doświadczenie jednostki jako rozproszonej i zagubionej w świecie pozbawionym trwałych wartości.

Autorka wskazuje, że dekadentyzm był z jednej strony próbą racjonalizacji tego stanu (odwoływano się do nauk przyrodniczych, teorii ewolucji, naturalizmu), a z drugiej – niósł w sobie pesymistyczną wizję człowieka jako istoty „zmęczonej historią” i zbliżającej się do kresu ewolucji.

Człowiek jawił się jako organizm stary, wyczerpany, podatny na degenerację i choroby, niezdolny do dalszego rozwoju. To tłumaczyło poczucie bezsensu, apatii, bierności, zamiłowania do bezruchu i melancholii, które pojawiały się w literaturze i sztuce.

Walas podkreśla też, że świadomość człowieka końca XIX wieku była już tak rozwinięta i samoświadoma, że prowadziła do paradoksu: zamiast siły dawała poczucie niemocy i nadwrażliwości. Świadomość stawała się ciężarem, a nadmiar refleksji paraliżował aktywność.

W konsekwencji dekadencki światopogląd łączył w sobie przekonanie o nieuchronnym upadku i śmierci, a zarazem fascynację tą „chorobą epoki” – swoistą estetyzację pesymizmu i schyłkowości.

---

|Zjawa | | Komu się objawia / Kto ją zaprasza | Co symbolizuje / jakie ma znaczenie | Jak wpływa / co ujawnia w postaci / w dramacie

• Chochoł Zaproszony przez Poety i Rachela, za zgodą państwa młodych; najpierw widzi go Isia Jest snopem słomy zakładanym w rolnictwie na zimę jako ochrona roślin przed mrozem — symbolizuje ochronę, oczekiwanie, bezczynność, stan uśpienia. ([Poezja][1])
  — Polska uśpiona, gotowa „tylko czeka” na moment, by się obudzić (walkę, niepodległość) ([Poezja][1]) Wprowadza gości (a przez to też społeczeństwo) w pewien hipnotyczny, bierny stan (Chocholi taniec) — pokazuje, że naród zamiast działać, tka marzenia, ale nie działa. ([Poezja][1])
  — Ujawnia też, że oczekiwania i deklaracje często nie wystarczają – potrzebny jest czyn, gotowość do działania.

Widmo

• Objawia się Marysi, dawnej ukochanej; była kiedyś zaręczona z młodzieńcem, który zmarł (Ludwik de Laveaux)
• Symbol niespełnionej miłości i marzeń, dawnej drogi, która się zatrzymała.
  — Dla Marysi: ideał, alternatywna ścieżka (inne pochodzenie, inne aspiracje), która mogła być.
• Marysia staje przed wyborem: między marzeniem z przeszłości a rzeczywistością (stawaniem się częścią społeczności chłopskiej, swoją rolą żony Wojtka). Widmo wywołuje w niej tęsknotę i wątpliwości, ale ostatecznie odrzuca je, co może pokazywać jej lojalność wobec rzeczywistości / męża, ale też pewne wyrzeczenie.

Stańczyk

• Objawia się Dziennikarzowi
• Historyczna postać błazna na dworze Jagiellonów, znany z krytycznej refleksji i zdolności komentowania wad władzy.
  — Symbol krytyki, sumienia, głosu rozsądku, reflexji nad losem Polski.
• Zwraca uwagę Dziennikarzowi (reprezentantowi inteligencji) na jego bierność, na to, że intelektualista / artysta może mówić dużo, ale czy działa?
  — Wręczenie kaduceusza — sugestia przywództwa, działania, pojednania, ale także – „mąceniu wody” – czyli rozbudzania dyskusji, krytyki.
  — Ujawnia konflikt między tym, co powinno być („wielka rola, wielkie idee”) a tym, co jest — stagnacją, konformizmem.

Rycerz

• Symbol dawnej chwały Polski, ideał — heroizm, honor, cnota. Wzorowana postać (Zawisza Czarny)
• Stawia Poetę w konfrontacji z jego własną bezczynnością, apatią, wątpliwościami. Poetę nazywa się „nędzarzem” — bo aspiracje bez działania to za mało.
  — Daje impuls do próby działania, twórczości, zobowiązania, uświadomienia odpowiedzialności.

Hetman

• Objawia się Panu Młodemu
• Symbol starej szlachty, magnaterii, zdrady narodowej, egoizmu klasowego. Franciszek Ksawery Branicki jako historyczny przykład.
  — Przeszłość, która ciąży, idee, które zdradzono.
• Hetman próbuje namówić Pana Młodego, by nie „bratał się z ludem” — czyli by nie przekraczał podziałów klasowych.
  — Ujawnia konflikt Pana Młodego między tym, kim był (środowisko, wychowanie) a tym, co robi — żeniąc się z dziewczyną ze wsi, wchodząc w kontakt z chłopstwem.
  — Pokazuje, że stare podziały nie łatwo zniwelować, że zdrada, egoizm prowadziły do upadku.

Upiór

• Objawia się gościom weselnym, zwłaszcza Dziadowi; reprezentacja Jakuba Szeli
• Symbol chłopięcego gniewu, zemsty, nierozliczonych krzywd.
  — Krwawe znamię — hańba bratobójczej walki, przeszłych konfliktów społecznych.
  — Upiór to też przypomnienie, że przeszłość jest żywa — że błędy, konflikty są dalej odczuwalne.
• Wzbudza wśród gości lęk, poczucie winy, skonfrontowanie z tym, czego się boją: że chłopi nie są tylko symbolem sielskości, ale też siłą, że są krzywdy, które nie da się łatwo zapomnieć.
  — Ujawnia dualizm: z jednej strony fascynacja ludowością, ludowość jako źródło narodowej siły; z drugiej — strach przed konsekwencjami społecznych napięć.

Wernyhora

• Objawia się gospodarzowi
• Legendarny prorok, wieszcz, symbol mesjanizmu, nadziei, idei odrodzenia — Polska odzyskuje wolność, duchowe i polityczne wezwanie do zjednoczenia i działania.
  — Złoty róg, jaki mu wręcza, jest symbolem nadziei, wezwania do powstania.
• Wernyhora daje misję Gospodarzowi — ale gdy on chce przekazać zadanie Jaśkowi, sam kładzie się spać – co pokazuje brak realnej gotowości.
  — Utrata (zgubienie) złotego rogu — symbol zmarnowanej szansy.
  — Ostatecznie pokazuje, że ideały — odrodzenie, powstanie — są możliwe tylko jeśli ludzie wezmą na siebie odpowiedzialność. Nie wystarczy marzyć, trzeba działać.