Lalka jako powieść realizmu krytycznego
Prus jako pozytywista zawarł w powieści elementy programu polskich pozytywistów, jednak zauważył że te ideę nie zostały w rzeczywistości zrealizowane, dlatego krytycznie ocenia wprowadzenie programu w czyn - zostały podważone, przykładem jest spółka do handlu ze wschodem
- emancypacja kobiet - brakuje zwykłych postaci kobiecych, przeważają salonowe lalkie, wyjątkiem jest zasławska
- praca u podstaw - przyjmuje postać pomocy filantropijnej podejmowanej przez wokulskiego i nie rozwiązuje ona problemów społecznych
- asymilacja żydów - różnica między polakami a żydami uniemożliwiały osiągnięcie celu, przyjmowały postać polonizowania lub izolacji