Zawory sterujące natężeniem przepływu - ich zadaniem jest określenie strumienia cieczy roboczej, lub ilości cieczy jaka ma być dostarczona do odbiornika dowolnego typu.
Zależnie od pełnionej funkcji dzielimy je na:
- Zawory dławiące - oddziaływują na przepływ sterując prędkością odbiorników
- Regulatory przepływu - stabilizują prędkość odbiorników na określonym poziomie, niezależnie od zmiany obciążenia zewnętrznego działającego na element wykonawczy.
- Dzielniki strumienia - pozwalają na dzielenie strumienia cieczy w określony sposób na 2 strumienie zasilające 2 odbiorniki
Zawory dławiące - elementy oporowe w których zachodzi spadek ciśnienia w trakcie przepływu cieczy przez różnego rodzaju szczeliny dławiące, o różnym kształcie.
Dwa najbardziej skrajne przypadki to kapilara i kryza
Rys. 78.1
a) Kapilara - otwór o małej średnicy 0.5/1.5mm i długości nie mniejszej niż 20d. Przepływ ma charakter laminarny uwarstwiony, duże problemy z dokładnym wykonaniem otworu, natężenie przepływu zmienne, ze względu na lepkość cieczy (zależne od temperatury), dlatego rzadziej spotykana konstrukcja.
b) Kryza (Diafragma) - mały ostrokrawędziowy otwór wykonany w cieńkiej przegrodzie, przepływ burzliwy, zmiana energii ciśnienia na energię kinetyczną. Natężenie przepływu jest niezależne od lepkości, tylko od temperatury.
Rys. 78.2
Pokazuje najczęściej stosowane kształty szczelin oraz symbole graficzne symbolów dławiących. Wszystkie szczeliny dławiące stosowane w zaworach mają charakterystyki przepływowe mieszczące się między parabolą (Dla kryzy) i prostą (Dla kapilary).
a) szczelina pierścieniowa zmieniająca powierzchnię, przy osiowym ruchu iglicy
b) zawór trzpieniowy osiowy, przekrój szczeliny trójkątny, prostokątny lub półogrągły
c) trzpieniowy obrotowy, z rowkiem na obwodzie, przypomina kapilarny
d) zawór trzpieniowy obrotowy, posiadający ostrą krawędź przymykającą otwór, powszechnie stosowane w regulatorach przepływu
Rys. 78.3
a) Zawór dławiący do montażu przewodowego - w przypadku doprowadzenia cieczy z prawej strony, ciecz przepływa otworami 2, promieniście rozmieszczonymi do szczeliny dławiącej 3, która znajduję się pomiędzy korpusem 1, a nakrętką 4. Zmiana położenia nakrętki powoduje bezstopniową zmianę pola szczeliny. Następnie ciecz przepływając między korpusem, a nakrętką trafia do otworów promienistych, a z nich do wypływu. Zawór jest dwukiernukowy, pozwala na dławienie w dwóch kierunkach na tej samej zasadzie.
b) Zawór dławiący do montażu płytowego lub przewodowego, ze szczeliną dławiącą krawędziową. W korpusie 1, mamy trzpień walcowy 2, który posiada ostrokrawędziową krzywkę 5, zmiana pola przekroju pola szczeliny dławiącej realizowana jest przez obrót trzpienia 2 pokrętłem 3, względem tuleji 4, w której znajduję się okienko dławiące 6. Śruba 7 służy do ustawienia zaworu dławiącego, które polega na zmianie położenia tuleji 4 względem pola trzpienia.
Zawór dławiąco-zwrotny.
Na Rys 78.4 mamy konstrukcję, jeżeli chodzi o dławienie, działą bardzo podobnie jak zawór z rys. 78.3 a), dodatkowe elementy w postaci grzyba o sprężyny przy przepływie z a do b, są zamknięte i wymuszają przepływ przez szczelinę dławiącą. Jeżeli na przyłączu a spdanie ciśnienie, a na przyłączu b bedzie wieksze cisnienie, grzybek 3 ugnie sprężynę i nastąpi otwarcie zaworu zwrotnego. Większość czynnika przepłynie tym zaworem, a tylko niewielka ilość przepłynie przez zawór dłąwiący w końcowej fazie. Przepływ ten jest porządany ponieważ spowoduje oczyszczenie kanałów dławiących.
Zawór dłąwiąco-zwrotny bliźniaczy
Na Rys 78.5 mamy zawór dławiąco bliźniaczy - tłoczek 3 zaworu zwrotnego obciążony jest 6, sfazowaniem tłoczka to trzpień zaworu dławiącego w szczelinie 1, gdy przepływ odbywa się do odbiornika (kanał a). Ciecz pod ciśnieniem dostarczana jest otworem 2, na strone 3 tłoczka 4 - utrzymywanie w pozycji dławienia, przez sprężynę i ciśnienia.