-
Regulacja – to działanie polegające na takim oddziaływaniu na wielkość regulowaną (mierzoną na bieżąco) aby była porównywalna z wielkością zadaną. Wyróżniamy 2 rodzaje regulacji:
-
Stało wartościową
-
Nadążną
a) Regulacja stało wartościowa polega na utrzymaniu wielkości regulowanej.
Na rysunku 7.1 pokazano piec hartowniczy w którym należy utrzymywać dla określonych procesów stałą temperaturę – wartość zadana. W układzie tym zastosowano pręt tensometryczny (czujnik temperatury oraz urządzenie regulująco-wykonawcze) w połączeniu ze śrubą nastawczą. Śruba pozwala na ustalanie położenia zasuwy względem pręta, gdy wzrasta temperatura pręt się wydłuża, ma zasuwie odbywa się dławienie gazu, płomień maleje. W tym przypadku temperatura jest również wielkością regulowaną. Proces spalania gazu i grzania pieca – obiekt regulacji a pole otwarcia zasuwy – to wielkość regulująca.
b) Regulacja nadrzędna polega na realizacji przebiegu określonej wielkości sterowanej lecz przebieg ten nie koniecznie jest znany. Zadaniem układu jest takie sterowanie obiektem aby zmiana wielkości regulowanej (np. temperatury) nadążały za zmianami wielkości zadanych.
Rysunek 7.2. w przypadku harowania wymagane jest stopniowe nagrzanie pieca do określonej temperatury (np. 700 oC) a następnie szybkie osiągnięcie temperatury hartowania. Co oznacza, że temperatura powinna zmieniać się w określony sposób, dlatego układ z rysunku 7.1 należało rozbudować o element pozwalający na realizacje tego procesu – np. układ krzywkowy. Znajduje się on pomiędzy zasuwą śrubą nastawczą z prętem tensometrycznym.
Elementy te wyposażone są w elementy współpracujące z profilem krzywki. Profil krzywki przetwarzany jest na wartość temperatury (wielkość regulowana). Przy określonym położeniu zasuwa będzie całkowicie otwarta – wzrost temperatury, wydłużenie pręta co spowoduje przymykanie zasuwy by nie przekroczyć żądanej temperatury, ale każda zmiana położenia krzywki spowoduje konieczność regulacji temperatury.
W chwili obecnej podobnie jak w sterowaniu układy regulacji dzielimy na:
-
Analogowe
-
Binarne
-
Cyfrowe
-
Zarządzanie – wszystkie bardziej rozbudowane instalacje przemysłowe powinny być podporządkowane układom zarządzania.
Inne nazwy: nadrzędne kierowanie nadzoru, sterowanie nadrzędne, zarządzanie – to przedsięwzięcie powodujące że proces sterowania przebiega w żądany sposób, w procesie tym uwzględnia się współudział człowieka. Zarządzanie zajmuje się sterowaniem, regulacją, pomiarami, nadzorem zabezpieczeń, obróbką, oraz analizą danych procesowych.